Aan zee, op het platteland, in de bergen of in de tuin: vergeet u tijdens de vakantie niet te beschermen tegen de zon, ongeacht haar intensiteit! Voordat iedereen op vakantie vertrekt, willen de Belgische dermatologen van het Europese netwerk Euromelanoma dit nog eens extra benadrukken.
En terecht! De resultaten van een nieuw onderzoek tonen het nog maar eens aan: het aantal huidkankers neemt toe. Elk jaar worden er 2.200 nieuwe gevallen van melanomen gediagnosticeerd in België, naast 20.000 andere huidkankers. Huidkanker blijft toenemen. Dit komt vooral door ontkenning en miskenning van de symptomen, meer bepaald bij 2 op 3 patiënten in België. Bent u één van die patiënten? Lees dan zeker verder, en verander uw (slechte) gewoonten!
Een verontrustend late behandeling
Volgens een nieuw onderzoek uitgevoerd bij Belgische en Europese dermatologen, stelt ongeveer 1/3 van de Belgische patiënten zijn bezoek aan de dokter uit na het optreden van de eerste symptomen van huidkanker (zie verder). Ook is er steeds meer ontkenning in het geval van huidkanker.
“Ontkenning is een onbewust en onwillekeurig psychologisch mechanisme dat optreedt in geval van een trauma of een bedreiging. Een patiënt in de ontkenningsfase tracht een deel of de volledige realiteit te minimaliseren of als onbestaande te beschouwen om ze draaglijker te maken”, aldus Nicole Delvaux, diensthoofd psychologie in het Erasmusziekenhuis (ULB). Ze voegt eraan toe dat dit soort gedrag gevaarlijk is. Uitstel in het onderzoek van de patiënt leidt tot vertraging in het stellen van de diagnose, waardoor er kostbare tijd verloren gaat voor de behandeling.
“We moeten ervoor zorgen dat er geen kostbare tijd verloren gaat ten gevolge van ontkenning en dat de patiënt sneller op controle komt. We willen de mensen leren hoe ze de tekenen van huidkanker kunnen herkennen door zich regelmatig, snel en gemakkelijk zelf te onderzoeken”, getuigt dr. Maselis, voorzitter van de Belgische Euromelanoma.
Omdat een laattijdige diagnose een enorme impact kan hebben, vooral bij mensen die een hoger risico lopen om huidkanker te ontwikkelen. De ondervraagde dermatologen verklaarden inderdaad dat in het geval van een melanoom de overleving van meer dan de helft van hun patiënten zou kunnen worden verzekerd als ze vroeger zouden worden behandeld!
Waarom is er zoveel ontkenning?
“Over het algemeen wordt ontkenning gevoed door misvattingen, en zo zijn er veel! We moeten ze dringend rechtzetten. Informatie en vorming over de ziekte verminderen ontkenning van de ziekte”,aldus dermatologe dr. Nathalie Rooseleer
Een melanoom is de gevaarlijkste vorm van huidkanker in termen van mortaliteit. De doorgaans meest getroffen lichaamszones zijn de romp bij mannen en de benen bij vrouwen. Een melanoom ontwikkelt zich uit pigmentcellen van de huid, is zeer agressief en beperkt zich dus niet tot de oppervlakkige huidlagen.
Een melanoom kan zich ontwikkelen op een voorafbestaand pigmentletsel (schoonheidsvlek, moedervlek), maar het vaakst ontstaat het op een zone van de huid waar helemaal geen pigmentvlek was. In de meeste gevallen beginnen de kwaadaardige cellen zich te ontwikkelen in de diepste huidlagen en zaaien ze zeer snel uit, dit wil zeggen dat ze zich verspreiden naar andere organen in ons lichaam.
Buiten een melanoom kan de zon ook leiden tot andere vormen van kanker. Deze vormen van huidkanker treffen vooral de zones die het meest worden blootgesteld aan de zon: het gezicht, de oren, de neus, de schedel van een kale man, de rug van de handen, de voorarmen… Culturele veranderingen en een andere levenswijze in de 20e eeuw hebben mensen met een lichte (huids)kleur ertoe aangezet of aangemoedigd om veel te zonnen. Een bruine kleur wordt beschouwd als een cosmetische must maar beschermt in geen geval tegen kanker, integendeel zelfs!
Mensen met blauwe ogen, blonde of rosse haren, een witte huid die gemakkelijk verbrandt en weinig bruint, met sproeten op plaatsen die het meest worden blootgesteld aan de zon, lopen het grootste risico om huidkanker te ontwikkelen. Naar schatting zal 1 op de 6 Europeanen huidkanker ontwikkelen in zijn leven.
Daarmee is huidkanker vandaag één van de meest voorkomende kankers, die bovendien in sterke opmars is. Een stijging die te verklaren is door de vergrijzing van de bevolking, maar ook door risicogedrag, in dit geval overmatige blootstelling aan UV, natuurlijk of artificieel.
Want een andere misvatting is het gebruik van de zonnebank. Neen, ze bereidt de huid niet voor op de zon en voorkomt geen allergieën of zonnesteken. Ze is tevens verantwoordelijk voor kankers!
Een melanoom kenmerkt zich niet door zijn lokale agressiviteit maar door zijn snelle uitzaaiing naar andere organen. Hoe later de diagnose van de ziekte wordt gesteld, hoe nefaster de invloed op de levensprognose.
Om schade te beperken: bescherming!
“De toenemende populariteit van zonnebaden en het uitvoeren van ontspanningsactiviteiten buiten leidt tot een excessieve blootstelling aan de zon, aldus de dermatologen. Velen beschouwen een gebruinde huid als fysiek aantrekkelijk en als teken van een goede gezondheid. Een gebruinde huid is echter in de eerste plaats een teken van zonneagressie, zeggen ze. Het is een reactie van de huid om zich te beschermen tegen toekomstige schade…” verklaart dokter Maselis.
Het risico om een melanoom te ontwikkelen is groter bij mensen met een zeer lichte huid met sproeten die gemakkelijk verbrandt bij blootstelling aan de zon. Het risico is ook verhoogd voor mensen met een zeer groot aantal moedervlekken.
Dus om te vermijden dat de statistieken van huidkanker nog verder stijgen, is er slechts één advies: bescherm uzelf!
Huidkanker treft meestal mensen van boven de 50 jaar die veel blootgesteld zijn geweest aan de zon. Melanomen kunnen ook voorkomen bij jongvolwassenen.
Jaarlijkse afspraak bij uw dermatoloog
Naast een goede bescherming moeten moedervlekken ook nagekeken worden, vooral als er antecedenten van melanomen in de familie zijn (bijvoorbeeld iemand die geopereerd is aan een melanoom). Neem de gewoonte aan uw huid eenmaal per maand aandachtig te observeren. Kijk heel het lichaam na, vooraan en achteraan, bij voorkeur voor een grote spiegel.
Alarmsignalen
Het is verdacht wanneer een moedervlek dikker of groter wordt of wanneer de rand onregelmatig wordt, als ze van kleur verandert, een niet-homogene kleur krijgt of tweekleurig of inflammatoir (roodheid) wordt. Dan moet u dringend een arts raadplegen! Idealiter gaat u eenmaal per jaar naar uw dermatoloog om uw moedervlekken en uw huid van boven tot onder te laten nazien!
Een regelmatige zelfcontrole van de huid is de beste manier om zich vertrouwd te maken met pigmentvlekken en moedervlekken. Bij elke verandering raadpleegt u het best een dermatoloog.
In 15 tot 20% van de gevallen ontwikkelt een melanoom zich in een moedervlek. Ze wordt dan groter, verandert van kleur of begint vaak te bloeden. In de andere gevallen ontwikkelt een melanoom zich geleidelijk op gezond huidoppervlak in de vorm van een kleine vlakke pigmentvlek.
In de zon gelden, naast gezond verstand, enkele simpele regels!
- Langdurig zonnebaden wordt ten stelligste afgeraden.
- Vermijd blootstelling aan de zon tussen 11u en 15u.
- Draag kledij, een hoed, een zonnebril.
- Breng op de plaatsen die blootgesteld worden aan de zon een zonnecrème aan met een hoge beschermingsfactor (30 à 50), in voldoende hoeveelheid en herhaal om de 2u en telkens na het baden (op vakantie, maar ook in België).
- Ga voorzichtig in de zon, geleidelijk aan. Vermijd zonnebrand!
- Uw huid mag niet rood worden. Als u pijn heeft en als er zich blaren vormen, is er sprake van ernstige zonnebrand.
- Zuigelingen (helemaal) niet blootstellen aan de zon.
- Vooral kinderen goed beschermen.
- Vermijd zonnebank.
Meer info: www.euromelanoma.org