De term ‘jodiumallergie’ maakt deel uit van het algemene taalgebruik… onterecht. Wat klopt er en wat niet? Heeft jodium er echt iets mee te maken en op welk moment?
Jodium, een natuurlijk en essentieel element voor ons organisme
Jodium is een essentieel onderdeel van de schildklierhormonen. Zowel een teveel als een tekort aan jodium gaan gepaard met aandoeningen die ernstig kunnen zijn. Vroeger had men het over cretinisme, een jodiumtekort dat effectief populaties trof die ver van de zee woonden (in Zwitserland bijvoorbeeld) en dus een tekort aan jodium vertoonden. De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid jodium bedraagt voor een volwassene 150µg. Dit is natuurlijk afhankelijk van de fysiologische omstandigheden: vrouwen die zwanger zijn of borstvoeding geven… In theorie levert een evenwichtige voeding voldoende jodium aan, maar dit is niet altijd het geval. Het gebruik van gejodeerd keukenzout (met mate) is de beste manier om een mogelijk tekort te compenseren. Jodium wordt dus overal in onze omgeving gevonden en niemand is er allergisch aan!
Geneeskundig gebruik van jodium
Radioactieve isotopen van jodium worden gebruikt in de geneeskunde, in medische beeldvormingsonderzoeken (scintigrafische tracers) of ook als behandeling van bepaalde kankers. Andere middelen die jodium bevatten, worden gebruikt in de medische beeldvorming. Soms ontstaan er al dan niet allergische overgevoeligheids- of intolerantiereacties voor deze producten. Het gaat hier strikt genomen niet over een allergie, aangezien het immuunsysteem er niet bij betrokken wordt. Het gaat dus eerder over een intolerantie, die een afgifte van histamine teweegbrengt en die een warmtegevoel kan veroorzaken, oedeem, kriebels en roodheid.
De enige geneesmiddelen met jodium die allergische reacties kunnen veroorzaken (minder dan 1% van de gevallen), zijn jodiumhoudende contrastmiddelen voor medische beeldvorming, povidonjodium en amiodaron. Het is duidelijk dat het allergeen (= de uitlokkende factor) niet het jodiumatoom is, maar eerder onbekend blijft.
Dokter, ik ben allergisch voor schaaldieren…
Echte voedselallergieën voor zeevruchten zoals schaaldieren zijn ook geen contra-indicatie voor het gebruik van jodiumhoudende producten. De geïdentificeerde allergenen bij een visallergie, worden veroorzaakt door proteïnen (proteïnen van de spier, gelatine van het collageenomhulsel…)
Take home message
Jodiumallergie maakt wel deel uit van het vocabularium, toch beantwoordt ze aan geen enkele klinische entiteit. Het zou een goed idee zijn om de term af te schaffen, want hij kan een angst ontwikkelen en ertoe leiden dat patiënten en verzorgers bepaalde behandelingen of diagnostische middelen ongegrond vermijden. Bovendien werd aangetoond dat, zelfs als er een allergische reactie optreedt bij een jodiumhoudend contrastmiddel, dit geen contra-indicatie is voor gejodeerde geneesmiddelen uit andere therapeutische klassen.